Çin'in Nadir Toprak Elementleri İhracat Kısıtlamaları: Küresel Ticaret Üzerindeki Etkileri

Çin, bazı nadir toprak elementlerinin ihracatını kısıtlayarak ticaret savaşlarında yeni bir cephe açtı. Bu durum, yüksek teknoloji ürünlerinin küresel çaptaki tedarikini nasıl etkileyebileceğine dair soru işaretlerine neden oldu.

İhracat Kısıtlamalarının Nedeni

Çin, ABD ve ticari partnerleri arasındaki tarife restleşmeleri devam ederken, bu durum küresel ticaretin seyrinde belirsizliklere yol açıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın açıkladığı 'karşılıklılık esaslı' tarifeler sonrasında, Çin'in bazı nadir toprak elementlerinin ihracatını kısıtlaması ticaret savaşlarını daha da kızıştırdı. Çin Ticaret Bakanlığı, 4 Nisan'dan itibaren samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve alaşımlarının olduğu 7 kategorideki orta ve ağır nadir metallerin ihracat kontrol listesine alınacağını duyurdu.

Bu kısıtlamalar, Çinli tedarikçilerin söz konusu nadir toprak elementlerini yalnızca hükümet izniyle ihraç edebileceği anlamına geliyor. Ayrıca, Çin gümrük görevlileri, içeriğinde kısıtlanan elementlerin bulunduğundan şüphelenilen sevkiyatlara el koyma yetkisine sahip. Bu durum, küresel çip üretim tedarikinin sıkıntıya girmesine neden olabilir.

Küresel Tedarik Üzerindeki Etkileri

Çin, küresel arzın büyük bölümünü sağladığı nadir toprak elementleri ile silah sistemlerinden yüksek performans motorlarına, nükleer reaktörlerden elektronik ve optik donanımlara kadar birçok üründe kritik bir rol oynamaktadır. 17 grup nadir toprak elementinin üretiminde büyük bir paya sahip olan Çin, ihracat kısıtlamasıyla bu alandaki küresel hakimiyetini ekonomik bir koza çevirme niyetini ortaya koydu. Bu adım, ABD'nin karşılıklılık esaslı tarifeleri sonrasında geldi ve ticaret savaşlarını daha da derinleştirdi.

Nadir metaller, savunma sanayii, elektronik ve yenilenebilir enerji gibi sektörlerde kritik öneme sahip bulunuyor. Özellikle cep telefonları ve elektrikli araçlarda yoğun olarak kullanılan bu elementler, yüksek teknoloji ürünlerinin üretiminde vazgeçilmez hale geldi. Çin'in nadir toprak elementi ihracat kısıtlamalarının, küresel çip üretim tedarikini de sıkıntıya sokabileceği tahmin ediliyor.

Çin'in Stratejisi ve Gelecek Beklentileri

Çin, Başkan Trump'ın yüzde 50 ek gümrük tarifesi getirme tehdidine karşı geri adım atmayacağını ve haklarını korumak için kararlı tedbirler alacağını bildirdi. Asya Piyasaları Uzmanı Süleyman Mete Özbalaban, nadir metallerin Çin için önemli bir koz niteliği taşıdığını belirtti. Özbalaban, Çin'in bu metallerin ihracatını müzakerelerde bir koz olarak kullanmak istediğini ifade etti. Bu nedenle, ihracat sınırlamaları getirildiği düşünülmektedir.

Özbalaban, özellikle ABD ve Japonya'nın nadir metaller konusunda alternatif çözümler bulmak için çaba gösterdiğini aktardı. Nadir metallerin büyük kısmında Çin'in üretimdeki payı yüzde 50'yi geçti. 2018 yılından beri artan ticaret savaşlarında, Çin bu durumu ABD, Japonya ve AB’ye karşı bir silah olarak kullanmaya başladı. Bu süreçte, ABD'nin Çin'e karşı yarı iletken sektöründeki kontrol ve sınırlamaları genişletmesi üzerine, Çin 3 Aralık itibarıyla ABD'ye germanyum ve galyum ihracatını durdurdu.

Sonuç ve Gelecek Öngörüleri

Trump yönetiminin Çin'e karşı getireceği ek vergilerin, Çin'in nadir metal silahını daha etkili kullanmasına neden olabileceği düşünülmektedir. Bu metallerin ihracatının ABD dışındaki ülkeleri de kapsayacak şekilde tamamen yasaklanması ihtimali bulunmaktadır. ABD, halihazırda galyum, germanyum ve grafitte Çin’e olan bağımlılığını azaltma çabalarına başlamıştır. 2023 yılında ABD’nin ithalatında Çin'in payı, galyumda yüzde 18, germanyumda yüzde 38 ve grafitte yüzde 40 civarındayken, 2024 yılında bu oranlar galyumda yüzde 9, germanyumda yüzde 32 ve grafitte yüzde 38 seviyelerine düşmesi beklenmektedir.

Sonuç olarak, Çin'in nadir toprak elementleri üzerindeki ihracat kısıtlamaları, küresel ticaretin dinamiklerini değiştirebilir. Bu durum, yüksek teknoloji ürünlerinin tedarikinde önemli belirsizlikler yaratmaktadır. Gelecek dönemde, bu kısıtlamaların etkileri daha net bir şekilde görülecektir.